Ślady polskie w Europie

2009.11.12. 20:53, ostatnia aktualizacja 2009.12.09. 17:25

W serii "Ślady Polskie w Europie" Poczta Polska przedstawia sylwetkę Jerzego Franciszka Kulczyckiego, występującego w Austrii także jako Georg Franz Kolschitzky, założyciela pierwszej w Wiedniu i jednej z pierwszych w Europie kawiarni, którą nazwał "Hof zur Blauen Flasche" - "Domem pod Błękitną Butelką".

Historia jego życia i dojścia do wysokiej pozycji i fortuny jest rodem z powieści przygodowo-sensacyjnej.

Tłumacz, szpieg, dyplomata, bohater

Jerzy Franciszek Kulczycki (ok. 1640-1694) urodził się w Kulczycach koło Sambora na Ukrainie. Wywodził się ze spolszczonej rzymskokatolickiej linii ruskiego rodu Kulczyckich. Gdzie przebywał w młodości i co robił, nie wiadomo. Wiadomo jednak, że gdy pojawił się w Austrii, znał doskonale język turecki i węgierski, toteż zatrudnił się jako tłumacz austriackiej Wschodniej Kompanii Handlowej, będącej stowarzyszeniem kupców wiedeńskich do handlu ze Wschodem. Potem, osiadłszy w Leopoldstadt, usamodzielnił się, zakładając własną firmę handlową, zajmującą się sprowadzaniem i sprzedażą towarów orientalnych. W czasie oblężenia miasta przez Turków w lipcu 1683 r., po pięciu tygodniach walk, kiedy miasto zamierzało już się poddać, zgłosił się na ochotnika, by pójść z prośbą o pomoc do księcia lotaryńskiego Karola V Leopolda. Przebrawszy się za żołnierza osmańskiego, śpiewając na głos tureckie piosenki, wraz ze swoim służącym przeszedł przez obóz wroga 13 sierpnia i 15 sierpnia dotarł do celu. Z pisemnym zapewnieniem pomocy od księcia, 17 sierpnia wrócił szczęśliwie do Wiednia. Powstrzymał tym samym radę miasta od poddania się wielkiemu wezyrowi tureckiemu Kara Mustafie. Po zwycięskiej bitwie z Turkami, którą dowodził król polski Jan III Sobieski, został okrzyknięty bohaterem. Oprócz nagrody pieniężnej, którą otrzymał za swój wyczyn, wybrał sobie jako nagrodę z obozu wroga - 300 worków z ziarnem kawy, o którym zwycięzcy myśleli, iż jest karmą dla wielbłądów, i otworzył słynną wkrótce pierwszą wiedeńską kawiarnię. "Dom pod Błękitną Butelką" zaczął przyciągać klientelę, zwłaszcza po tym, jak J. F. Kulczycki wpadł na pomysł, by kawę podawać dosładzaną miodem, a przede wszystkim doprawianą mlekiem. Do tego serwował ciastka w kształcie tureckich półksiężyców. W następnym roku został oficjalnie mianowany cesarskim tłumaczem języka tureckiego. Zmarł na gruźlicę, pielęgnowany do ostatnich dni przez troskliwą żonę, Leopoldynę Meyer.

Nowy znaczek i koperta Pierwszego Dnia Obiegu FDC

Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek z przywieszką, który ma upowszechnić niezwykłą postać Jerzego Franciszka Kulczyckiego. Na znaczku umieszczono portret właściciela pierwszej wiedeńskiej kawiarni, na przywieszce widnieje sfotografowana z góry filiżanka kawy. Jest to niezwykła emisja, ponieważ znaczek ma delikatny zapach kawy, uzyskany dzięki zastosowaniu specjalnego lakieru. Nie jest to pierwsza aromatyczna emisja - w 2005 r. Poczta Polska wydała pachnącą serię 4 znaczków "Róże w hafcie polskim".

Na kopercie FDC, na tle ziarenek kawy znajduje się scena nadania Jerzemu F. Kulczyckiemu przez cesarza Leopolda I przywileju na prowadzenie kawiarni. Emisja opatrzona jest datownikiem okolicznościowym, stosowanym w Urzędzie Pocztowym Kraków 1.

Ciekawostki

W 1862 r. uczczono pamięć J. F. Kulczyckiego, nadając jego imię jednej z ulic Wiednia. Trzy lata później właściciel kawiarni na rogu Favoritenstrasse i Kolschitzkygasse postawił na narożniku swego domu pomnik Kulczyckiego w stroju kawiarza tureckiego (w takim stroju podawał kawę), projektu rzeźbiarza E. Pendla.
W późniejszych latach właściciele wiedeńskich kawiarni, których pojawiło się w mieście dużo, zaczęli w październiku świętować "Kolschitzky Fest", dekorując okna swoich lokali portretami patrona tego święta.

Podstawowe dane emisji:

autor projektu:	Kazimierz Bulik
ilość znaczków:	1
wartość:	1,55 zł
nakład:	640.000 sztuk
technika druku:	offset
format znaczka:	31,25 x 39,5 mm
papier:	fluorescencyjny z aromatem kawy
arkusze sprzedażne:	po 8 szt. znaczków z 8 przywieszkami
data obiegu:	16 listopada 2009 roku

źródło: Poczta Polska

Wygląd znaczków wprowadzonych do sprzedaży może różnić się od projektów przedstawianych w zapowiedziach.