Perfometr :: Katalog Znaków Pocztowych

Perfometr

2022.02.28. 19:54

Wyznaczenie prawidłowej miary ząbkowania ma nieraz wyjątkowo duże znaczenie - wartości różnych odmian znaczków mogą się znacząco różnić w zależności od tego, jaka jest ich miara perforacji.

Do moich rąk trafił nowy przyrząd filatelistyczny - Perfometr, który jest zbudowany ze sztywnego arkusza z przezroczystego tworzywa sztucznego o wielkości nieco większej niż format A5, z nadrukowanymi różnego rodzaju miarkami. Podstawową miarką jest ząbkomierz, za pomocą którego możemy zidentyfikować perforacje o wymiarach od 8 1/2 do 17 7/8. W przeciwieństwie do dotychczas spotykanych ząbkomierzy, w których kolejne wzory kropek odpowiadają kolejnym miarom ząbkowania z odstępem 1/4, Perfometr pozwala na dokładniejszy pomiar - z dokładnością do 1/8. Pole pomiaru jest też szersze niż w tradycyjnych ząbkomierzach - ma ono szerokość 50 mm. Inny jest też sam wzornik - zamiast tradycyjnych kropek, znaczniki na Perfometrze mają kształt łezki, co w połączeniu z przezroczystą podstawą przyrządu, pozwala na pomiary ząbkowania zarówno dla obiektów leżących na jego powierzchni, jak i pod nim, a także umożliwia łatwy pomiar bez względu na kolorystykę mierzonego znaczka i tła, na jakim się znajduje.

Perfometr jest dostępny w dwóch odmianach - kolorowej i czarno - białej. W tej pierwszej co dziesiąta "łezka" na wzorniku jest czerwona, a podstawowe, całkowite miary ząbkowania, mają żółty poddruk. W wersji czarno-białej co 10 łezka jest ciemnoszara, a poddruki pod miarami bez ułamków są jasnoszare.

Pomiar ząbkowania z dokładnością do 1/8 stanowi swego rodzaju rewolucję. Zarówno w znaczkach starszych, jak i w nowszych, spotyka się egzemplarze dla których trudno jest jednoznacznie dopasować wielkość ząbkowania mierzoną tradycyjnie z dokładnością do 1/4. Przykładem mogą być znaczki drukowane rotograwiurą o mierze ząbkowania tradycyjnie podawanej w katalogach jako 11. W niektórych przypadkach dobre dopasowanie dawał tutaj również wzornik dla wielkości 10 3/4. W rzeczywistości zaś ząbkowanie to ma miarę 10 7/8. O ile w przypadku nowszych znaczków takie bardziej precyzyjne wyznaczenie miary ząbkowania będzie skutkowało jedynie zmianą w katalogu, tak wiele może się zmienić w przypadku wspomnianych wcześniej odmian starszych znaczków, które mogą osiągać znacząco różne wyceny w zależności od tego, jak są ząbkowane. Na pewno filateliści specjalizujący w starszych wydaniach będą musieli przemierzyć na nowo swoje zbiory.

Kolejnymi miarkami na przyrządzie są: linijka centymetrowo - milimetrowa i calowa, "dziurkomierz", czyli wzornik obrazujący wielkości otworów perforacyjnych od 0,7 do 2,0 mm (co 0,1 mm), kątomierz, Emmonimetr 4525, będący gęstą siatką linii poziomych i pionowych co 0,25 mm, służący do precyzyjnego pomiaru odległości szczegółów rysunku czy nadruku na znaczku oraz kolejny Emmonimetr, zaprojektowany do precyzyjnych pomiarów nadruków typograficznych wydania krakowskiego (ta miarka jest również dostępna jako osobny przyrząd, wielkości karty kredytowej). Do korzystania z Emmonimetrów konieczna jest dobra lupa, o powiększeniu co najmniej 30x oraz dobre oświetlenie mierzonego znaczka, najlepiej tutaj posłużyć się lampą ze szkłem powiększającym.

Na przyrządzie w górnej części znajduje się również czarne pole, które ułatwi identyfikację znaków wodnych na znaczkach.

Rozwiązanie jest przedmiotem zgłoszenia patentowego w Polsce (nr zgłoszenia P.438907) i w innych krajach. Dostarczane jest w estetycznej obwolucie, której tylna część może służyć jako białe tło, pomocne w niektórych pomiarach.

Dziękuję firmie EMMONI z Poznania, operatorowi sklepu internetowego polska6.pl, za udostępnienie Perfometru i Emmonimetru do testów. Przyrządy te będą również nagrodami w Plebiscycie na najładniejsze znaczki i kartki pocztowe wydane w 2021 roku, który startuje od 1 marca.

Marek Jedziniak