100 lat Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego

2009.10.20. 17:32, aktualizacja 2009.11.12. 20:49

W październiku 2009 r. mija sto lat od powstania Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, organizacji szlachetnej w swoim działaniu i niezbędnej na tak niebezpiecznym i do końca nie poznanym terenie, jakim są polskie góry.

Potrzebę jej powstania dostrzegano już w I połowie XIX w., kiedy to zaczęła się rozwijać turystyka tatrzańska, spowodowana nie tylko potrzebami zdrowotnymi, jakimi było leczenie klimatyczne dziesiątkującej ludność gruźlicy, ale też badaniami nieznanych stron, chęcią przeżycia przygody, rekreacji czy też doznań estetyczno-romantycznych, które opiewali ówcześni twórcy: malarze, kompozytorzy i poeci.

"W góry, w góry, miły bracie, tam przygoda czeka na cię..."

Tak Wincenty Pol, dziewiętnastowieczny poeta i badacz geografii ziem polskich, zachęcał do poznawania naszych gór. Już w 1873 r. rozpoczęło swoją działalność Towarzystwo Tatrzańskie, które budowało schroniska, hotele, znakowało szlaki górskie oraz zorganizowało w Zakopanem pierwszą grupę przewodników. Wraz z intensywnym rozwojem turystyki tatrzańskiej często dochodziło do nieszczęśliwych wypadków lub za-ginięć, zwłaszcza w wysokich partiach gór. Niezbędne okazało się zorganizowanie i wyszkolenie, znającej dobrze teren grupy ratowników górskich, którzy nieśliby pomoc ofiarom wypadków. Nie zgadzały się na to ówczesne władze austriackie, do których po rozbiorach należał ten region kraju. Impulsem do utworzenia pogotowia górskiego stała się tragiczna śmierć (pod lawiną) znanego kompozytora polskiego, Mieczysława Karłowicza, 8 lutego 1909 r. Wtedy Austriacy zgodzili się na powstanie Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (TOPR).

Pierwsi ludzie TOPR

Założycielem i pierwszym naczelnikiem Straży Ratunkowej TOPR-u był Mariusz Zaruski (1867-1941), generał, żeglarz, taternik, pisarz i malarz, zesłaniec carski na Syberię. Absolwent Szkoły Morskiej w Archangielsku, a potem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, osiadł ostatecznie w Zakopanem. Znał Tatry jak nikt inny: był m.in. jednym z pionierów taternictwa zimowego. Choć

po wybuchu I wojny światowej funkcję naczelnika przejął inny wybitny taternik, Józef Oppenheim (1887-1946), to do września 1939 r. Mariusz Zaruski był Honorowym Naczelnikiem i tylko on przyjmował ślubowania od nowych ratowników. Współzałożycielem TOPR-u i jego prezesem był znany zakopiański lekarz ftyzjatra (specjalista w leczeniu gruźlicy płuc) Kazimierz Dłuski (1855-1930), działacz socjalistyczny, członek polskiej delegacji na paryską konferencję pokojową w 1919 r., także prezes Towarzystwa Medycyny Społecznej. W 1902 r. z jego inicjatywy wybudowano w Zakopanem pierwsze sanatorium przeciwgruźlicze, którym kierował do 1919 r.

Pierwsze lata działalności

W 1909 r. Pogotowie liczyło 11 ratowników, którym często w akcjach pomagali przygodni turyści i narciarze. Symbolem TOPR-u był niebieski równoramienny krzyż na białym polu. W ciągu stu lat istnienia TOPR przechodził różne dzieje, m.in. łącząc się z Polskim Towarzystwem Tatrzańskim. Na początku II wojny światowej organizacja przestała istnieć, lecz w 1940 r. na polecenie władz okupacyjnych, wznowiła działalność jako "Tatra Bergwacht". Część toprowców działała w ruchu oporu. Po wojnie, w 1952 r., TOPR przekształcono w Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (GOPR), obejmujące działaniami ratowniczymi wszystkie góry Polski. W 1991 r. członkowie Grupy Tatrzańskiej odłączyli się od GOPR-u i zaczęli działać pod dawną nazwą jako Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe z siedzibą w Zakopanem.

Nowy znaczek i koperta Pierwszego Dnia Obiegu (FDC)

Pragnąc uczcić setną rocznicę powstania Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek, na którym umieszczono fotografię jednego z pierwszych ratowników górskich TOPR. Na kopercie FDC znajduje się współczesne zdjęcie z akcji TOPR-u: nad szczytami Tatr unosi się śmigłowiec, do którego są wciągani ratownik wraz z ofiarą wypadku. Koperta została opatrzona datownikiem okolicznościowym Urzędu Pocztowego Zakopane 1.

Podstawowe dane emisji:

autor projektu:	Ewa Szydłowska
ilość znaczków:	1
wartość:	1,55 zł
nakład:	450.000 sztuk
technika druku:	offset
format znaczka:	31,25 x 43 mm
papier:	fluorescencyjny
arkusze sprzedażne:	po 20 sztuk znaczków
data obiegu:	24 października 2009 roku

źródło: Poczta Polska

Wygląd znaczków wprowadzonych do sprzedaży może różnić się od projektów przedstawianych w zapowiedziach.