Nagroda "Kolekcjonerstwo - Nauka i Upowszechnianie" im. Feliksa Jasieńskiego za rok 2016

2017.11.13. 08:26

10 listopada 2017 roku, w przeddzień Narodowego Święta Niepodległości, w Pałacu Staszica w Warszawie - po raz drugi wręczone zostały Nagrody "Kolekcjonerstwo - nauka i upowszechnianie" im. Feliksa Jasieńskiego. Nagrodę ustanowiły na wniosek przedstawicieli środowiska kolekcjonerskiego: Muzeum Narodowe w Krakowie, Archiwum Polskiej Akademii Nauk oraz Dom Spotkań z Historią w Warszawie.

Decyzję kapituły ogłosił jej przewodniczący profesor zw. dr hab. Wojciech Kowalski. Nagroda ma charakter doroczny - za rok 2016 przyznano ją w trzech kategoriach:

Dla pracownika nauki - za publikacje dotyczące kolekcjonerstwa, w tym naukowe opracowanie zbiorów kolekcjonerskich - kapituła przyznała Nagrodę dr Kamili Kłudkiewicz, za książkę "Wybór i konieczność. Kolekcje arystokracji polskiej w Wielkopolsce na przełomie XIX i XX wieku", Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2016. Autorka szczegółowo omawia społeczne i polityczne uwarunkowania działań kolekcjonerskich arystokratów, podkreślając że ich zbiory pełniły de facto rolę - nieistniejących w Wielkopolsce - kolekcji publicznych. Gołuchów Izabelli hrabiny Działyńskiej mógł konkurować z najważniejszymi europejskimi muzeami dawnej sztuki. Kórnik Jana Działyńskiego pełnił funkcję muzeum dawnej sztuki polskiej, w pierwszym rzędzie - rzemiosła artystycznego. Miłosław Seweryna Mielżyńskiego miał być Galerią Narodową: muzeum dawnego malarstwa, obrazującym historię sztuki europejskiej. Rogalin Edwarda Aleksandra hrabiego Raczyńskiego był pierwszym na ziemiach polskich muzeum sztuki współczesnej, ilustrującym także aktualny stan malarstwa europejskiego. Kreśląc wnikliwy, oparty na szerokiej kwerendzie archiwalnej obraz wielkopolskich zbiorów arystokratycznych publikacja dr Kamili Kłudkiewicz, wypełniła znaczącą lukę w badaniach nad rozwojem kolekcjonerstwa polskiego przełomu XIX i XX wieku.
Dla dziennikarza - za publikacje prasowe, radiowe, telewizyjne, internetowe popularyzujące ideę kolekcjonerstwa, prezentujące wkład kolekcjonerów w ochronę dziedzictwa narodowego - kapituła przyznała Nagrodę Wojciechowi Przybyszewskiemu, kolekcjonerowi i publicyście; redaktorowi naczelnemu pisma "Spotkania z Zabytkami"; autorowi ponad 300 artykułów popularnonaukowych i kilkunastu naukowych z zakresu historii sztuki, zabytkoznawstwa, kolekcjonerstwa i ochrony dziedzictwa narodowego, a także trzech książek dotyczących sztuki. Kierowane przez niego od roku 2003 pismo "Spotkania z zabytkami" dzięki jego osobistej inspiracji odgrywa kluczową rolę w promowaniu zasług kolekcjonerów dla upowszechniania wiedzy o kulturze i dla ochrony dziedzictwa narodowego. Osobiście inspiruje i rozwija rubrykę "Zbiory i zbieracze", w której ukazało się kilkadziesiąt tekstów szeregu autorów.
Dla instytucji - za upowszechnianie dorobku kolekcjonerskiego, w tym publikacje i wystawy - kapituła przyznała Nagrodę Muzeum Okręgowemu w Toruniu za organizacje wystawy "Dürer, Gysbrechts, Willmann. Kolekcja Tadeusza Wierzejskiego w polskich muzeach", prezentowanej w roku 2016. Głównym celem wystawy była prezentacja wybranych eksponatów ze zbiorów tego wybitnego kolekcjonera, antykwariusza i darczyńcy, jak również chęć przypomnienia sylwetki Tadeusza Wierzejskiego, którego działalność wywarła przemożny wpływ na rozwój wielu kolekcji muzealnych w naszym kraju. Ekspozycję tworzyło kilkaset najwybitniejszych obiektów, które na przestrzeni półwiecza trafiły do polskich muzeów i bibliotek, czy to w formie darów, czy też zakupów. Wydany został katalog wystawy, autorstwa kuratora wystawy Pawła Czopińskiego.

Przewodniczący Kapituły Nagrody prof. zw. dr hab. Wojciech Kowalski podkreślił że: Kolekcjonerstwo od wieków jest pasją wielu ludzi, a współcześnie jego sens rozpatrywany jest nie tylko w tym indywidualnym, czy często nawet osobistym kontekście. Powszechnie dostrzegane i podkreślane jest ogromne znaczenie kolekcjonerstwa w aspekcie publicznym, gdyż praktycznie zawsze przyczynia się ono do zachowania dziedzictwa kulturowego. To właśnie zbiory prywatne były często zaczątkiem wielu muzeów, a i dzisiaj kolekcjonerzy przyczyniają się do wzbogacenia zbiorów muzealnych, co pokazuje, między innymi, nasza nagroda dla instytucji. Z tych powodów kolekcjonerstwo winno cieszyć się poparciem państwa, co wielu ustawodawców na świecie czyni wprowadzając różne zachęty i ułatwienia dla pasjonatów gromadzenia pamiątek przeszłości.

Mówiąc o zasługach dla polskiej kultury patrona Nagrody Feliksa Jasieńskiego wybitna znawczyni jego kolekcji dr Agnieszka Kluczewska-Wójcik powiedziała: Niezależnie od swojej wartości artystycznej kolekcja Feliksa Jasieńskiego odzwierciedlała także inne aspekty aktywności "działacza na polu artystycznym", jak sam się określał, stanowiąc świadectwo jego zaangażowania w ruch odnowy życia kulturalnego w Polsce w latach 1890-1920. Zgromadzone przez niego dzieła sztuki użytkowej przypominają dziś jeszcze batalię stronnika "stylu zakopiańskiego" w obronie polskiego ruchu odrodzenia rzemiosła, kolekcja grafiki przywołuje sylwetkę promotora sztuk graficznych, galeria malarstwa i rzeźby polskiej - mecenasa i przyjaciela artystów, fundatora przeznaczonej dla nich nagrody, powołanej w 1921 roku przy Polskiej Akademii Umiejętności. Zbiór sztuki japońskiej streszcza zaś niejako całą filozofię jego poczynań, zmierzających ku odbudowie życia artystycznego w Polsce w oparciu o przykład płynący z zewnątrz, ale pozostających w zgodzie z najgłębszymi tradycjami narodowymi.

III edycja Nagrody za rok 2017 wręczona zostanie w Muzeum Narodowym w Krakowie.

O Nagrodzie

Nagroda przyznawana jest dorocznie za zrealizowanie wybitnego przedsięwzięcia na rzecz popularyzacji idei kolekcjonerstwa i zaadresowana jest do pracowników nauki, dziennikarzy oraz instytucji świata kultury. Nagrodę przyznaje kapituła, w skład której wchodzą przedstawiciele jej założycieli oraz kolekcjonerzy: prof. dr hab. Krzysztof Pomian - honorowy przewodniczący, prof. zw. dr hab. Wojciech Kowalski - przewodniczący, dr hab. Andrzej Betlej - wiceprzewodniczący, dr Agnieszka Kluczewska-Wójcik - sekretarz, dr hab. Hanna Krajewska - dyrektor Archiwum Polskiej Akademii Nauk, Piotr Jakubowski - dyrektor Domu Spotkań z Historią, Marek Sosenko - założyciel Fundacji Zbiorów Rodziny Sosenków, Leszek Koziorowski - prezes Stowarzyszenia Kolekcjonerów Historycznych Papierów Wartościowych, Ryszard Kruk - redaktor strony www.kolekcjonerstwo.pl. Więcej informacji o Nagrodzie dostępne jest na stronie www.kolekcjonerstwo.pl

O Patronie Nagrody i jego kolekcji

Kolekcja Feliksa Jasieńskiego, na którą złożyło się ponad 15 tysięcy obiektów, stanowiła dla Muzeum Narodowego w Krakowie niezwykle cenny dar w zakresie malarstwa, rysunku i rzeźby polskiej końca XIX i początku XX wieku, pozostający do dziś podstawą prezentacji polskiego impresjonizmu i symbolizmu w głównych galeriach muzealnych - z obrazami-manifestami, takimi jak "Szał" Podkowińskiego czy "Macierzyństwo" Wyspiańskiego. W zbiorze grafiki i plakatu, obok dzieł mistrzów gatunku - Piranesiego, Goi, Klingera, Toulouse Lautreca - znalazły się plansze sygnowane przez "odnowicieli" polskiej grafiki artystycznej, z Pankiewiczem i Wyczółkowskim na czele, tworząc trzon jednego z największych gabinetów rycin w Polsce. Zbiory wschodnie, zespół orientalnych tkanin, a przede wszystkim szuka japońska, z drzeworytami Hokusaia i Hiroshige, uplasowały krakowskie muzeum pośród największych tego typu publicznych kolekcji Europy.

Laureaci I edycji Nagrody

Nagrody po raz pierwszy wręczone zostały 20 stycznia 2017 roku w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach, Oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie. Przyznano je za dokonania w roku 2015 w trzech kategoriach: Dla pracownika nauki - za publikacje dotyczące kolekcjonerstwa, w tym naukowe opracowanie zbiorów kolekcjonerskich; laureat: dr Dariusz Kacprzak, autor monografii "Kolekcje Ziemi Obiecanej. Zbiory artystyczne łódzkiej burżuazji wielkoprzemysłowej". Dla dziennikarza - za publikacje prasowe, radiowe, telewizyjne, internetowe popularyzujące ideę kolekcjonerstwa, prezentujące wkład kolekcjonerów w ochronę dziedzictwa narodowego; laureat: Janusz Miliszkiewicz, dziennikarz specjalizujący się w promowaniu kolekcjonerstwa. Dla instytucji - za upowszechnianie dorobku kolekcjonerskiego, w tym publikacje i wystawy; laureat: Muzeum im. ks. Władysława Łęgi w Grudziądzu za przygotowanie wystawy i opublikowanie katalogu Kolekcja Aleksandra Kazimierza Wyrwińskiego.

Ryszard Kruk