Listy polecone i erki

Bardzo często nadajemy lub otrzymujemy listy polecone. Czym różni się taki list od zwykłej przesyłki? Podstawowa różnica polega na tym, że poczta rejestruje wszystkie przesyłki polecone, dzięki czemu nadawca otrzymuje pokwitowanie nadania takiego listu, a odbiorca odbierając go musi pisemnie pokwitować odbiór. Dlatego też listy polecone najczęściej wysyłamy lub odbieramy w korespondencji z urzędami i innymi instytucjami.

Aby list został zarejestrowany naklejana jest na niego (przy nadawaniu) nalepka polecenia z numerem przesyłki. Nalepki takie we wszystkich krajach stosujących alfabet łaciński zawierają dużą literę "R" (od fr. Recommande lub ang. Registered = polecony), przez co często nazywa się je "erkami". Polskie erki składają się z dwóch nierównych części oddzielonych czerwoną ramką. W lewej znajduje się litera "R" oraz kod urzędu pocztowego w którym nadawany jest list, w prawej - nazwa poczty i kolejny numer przesyłki, najczęściej odbijany sześciocyfrowym numeratorem (rys. a).

Czasami w danym urzędzie pocztowym braknie zwykłych erek. Do czasu zamówienia nowych stosuje się wtedy nalepki "nieme", tj. bez oznaczenia kodu i nazwy poczty (rys. b). Bywa, że taka sytuacja trwa dłużej, wtedy na nalepkach niemych nazwa urzędu pocztowego jest dopisywana ręcznie lub odbijana pieczątką.

Niektóre instytucje stosują specjalne nalepki polecenia, są to głównie placówki Poczty Polskiej - swoją nalepkę ma np. Centralny Zarząd Poczty Polskiej (rys. c). Bywa też tak, że poczta zgadza się aby zamiast naklejania nalepki oznaczenie polecenia było wydrukowane bezpośrednio na przesyłce lub odbite stempelkiem.

Przy okazji różnych uroczystości (nie tylko filatelistycznych) stosowane są okolicznościowe nalepki polecenia z dodatkowym hasłem lub rysunkiem. Mają one zwykle większe wymiary od tradycyjnych nalepek (rys. d). Od kilku lat są stosowane coraz częściej. Ich stosowanie jest jednak podyktowane przede wszystkim potrzebami kolekcjonerskimi a w mniejszym stopniu związane z korzystaniem z usługi listu poleconego.

Warto wspomnieć o jednej ciekawej rzeczy do lipca 2002 roku Polska była jednym z niewielu, o ile nie jedynym krajem, gdzie nalepki polecenia kasowano i to bardziej rygorystycznie niż znaczki - mogły być stemplowane tylko przy użyciu zwykłych datowników, nie wolno było ich stemplować datownikami okolicznościowymi czy mechanicznymi wirnikami. Obowiązek stemplowania erek wprowadzono tłumacząc, że nalepki czasem odpadają i stemplowanie ma zapobiegać ich ponownemu użyciu i manipulacjom.

Marek Jedziniak